de schijnwerper op 'eigenaarschap'

Eigenaarschap. Ik ben bekend met de term, maar wat betekent het eigenlijk? Tijdens een themadag van de NBPO (Nederlandse Beroepsvereniging van Professional Organizers) was er volop gelegenheid om erover van gedachten te wisselen. Sindsdien kom ik het overal tegen, getuige de foto van een grappig verzoek op een toilet…

En al hoewel het begrip vooral in organisaties, het onderwijs en de zorg gebezigd wordt, ontdek ik dat eigenaarschap eigenlijk voor alle levensgebieden opgaat: het eigen lichamelijk en geestelijk welbevinden, huis en spullen, familie- en vriendenrelaties, werk en vrije tijd.

Grappig verzoek tot het tonen van eigenaarschap op de toiletten van het Dynahouse in Nieuwegein

imago
‘Eigenaarschap tonen’ blijkt een weinig positief imago te hebben. Het kreeg het stempel ‘ergste kantoorwoord’ opgedrukt. Het leent zich tot velerlei interpretaties met als gevolg dat het, bij wijze van spreken, in het luchtledige terecht komt en niet opgepakt wordt. Wat verstaan we eigenlijk onder het begrip eigenaarschap? De deelnemers aan de themadag hadden flink wat associaties: bevlogenheid en betrokkenheid voelen, verantwoordelijkheid nemen, zorgdragen voor, gemotiveerd zijn om iets op te pakken, de kar trekken, maar ook: nadenken over taak-en rolverdeling, grenzen stellen, de verantwoordelijkheid daar laten waar het hoort. Én: de consequenties aanvaarden, zelf reflecterend vermogen, eerlijk naar jezelf zijn.

eigen regie
De andere kant van de eigenaarschap medaille is de ‘uitbestedingsreflex’: denken dat iemand anders het wel voor ons doet. Of een ‘slachtofferstuk’ in ons dat maakt dat we toch echt geen verantwoordelijkheid kunnen nemen. Dit gaat vaak gepaard met gevoelens van hulpeloosheid en machteloosheid. Eigenaarschap heeft hierin een link met eigen regie nemen en – voeren over je leven en je bezigheden, en de moeite die dat soms kost. En daarbij de vraag te stellen hoe de verhouding is tussen draaglast en draagkracht, want ook dat speelt een rol bij het kunnen aangaan van eigenaarschap. De deelnemers aan de themadag concludeerden dat de eigen ontwikkeling, regie en eigenaarschap door blijven gaan tot we tussen zes planken liggen…

definitie
Met al het voorgaande in gedachten, zou er een korte en krachtige omschrijving te bedenken zijn voor eigenaarschap? Zoekend op het internet kwam ik auteur Pieter van der Haak tegen. Hij schreef een boek met de titel ‘Wie zorgt dat het goed komt?‘, waarin hij zich over eigenaarschap buigt. Hij definieert het begrip als volgt ‘Jezelf ergens over ontfermen en daarbij de volle verantwoordelijkheid nemen.’ Van der Haak licht dit toe: “Eigenaarschap betekent dat je je verantwoordelijk voelt én dat je je verantwoordelijkheid neemt. Je legt dan ook rekenschap af. Het is van jou, jij staat ervoor. Als het goed gaat, mag je trots zijn en als het misgaat, neem je je verlies en ga je nieuwe acties inzetten om eventuele fouten te herstellen of om ervan te leren.”

woongenot
Tot zover een algemene schets van eigenaarschap. Hoe werkt het nu specifiek voor onze huizen en spullen? Het belangrijkste van eigenaarschap tonen voor je huis is natuurlijk dat het je woongenot vergroot. Bij een koopwoning aanvaard je eigenaarschap van buiten- en binnenkant, bij een huurwoning de binnenkant. De ‘rasklussers’ onder ons zullen weinig moeite hebben met de uitvoering van woning-eigenaarschap. Wellicht doen ze het zelfs fluitend. Voor anderen is het jammer genoeg een noodzakelijk kwaad.
Voor alle spullen die over de drempel van de voordeur naar binnen zijn gedragen geldt dat we bewust of onbewust ja gezegd hebben tegen het aanvaarden van eigenaarschap. Zo simpel is het. We hebben de spullen aangeschaft, of aangenomen, in huis gehaald en ontfermen ons er vervolgens over, nemen onze verantwoordelijkheid en dat garandeert een happy ending. Tja, was het maar zo eenvoudig… Ondertussen gaat het leven door, het stof in onze huizen dwarrelt rustig rond en landt overal waar het maar kan landen. Spullen raken in de vergetelheid en verdwijnen achter in kasten en lades omdat ze geen onderdeel meer uitmaken van ons huidige leven. We hebben een beperkte tijd om in onze drukke agenda’s de ruimte te plannen die eigenaarschap-in-uitvoering vergt. We hébben een goede intentie … en dan blijken onze hersenen onze goede intenties soms ook nog te dwarsbomen.

saboteur
Evolutionair psycholoog Max Wildschut legde tijdens de themadag de saboterende werking van onze hersenen uit aan de hand van onze ‘ingebakken’ voorkeuren voor voedsel. Stel je ziet een foto van een salade en een foto van een stuk taart. Waar zou jij voor kiezen? Een gewetensvraag? Natuurlijk hebben we onze eigen voorkeuren qua smaak. De ene is een zoetekauw, de ander houdt meer van hartig. Maar als we het aan onze hersenen overlaten, zullen zij – ondanks dat we wéten dat een salade gezonder is – kiezen voor het stuk taart.
Nou zeg, dat beslissen we toch zeker zelf, was de reactie van de – eigenwijze – aanwezigen. Maar daarmee bleken we de eigenwijsheid van ons brein te onderschatten. Een deel van onze hersenen staat namelijk nog in een stenen tijdperk stand. De mensen van toen vergaarden hun voedsel door erop te jagen. Als men wat gevangen had, was het zaak om zoveel mogelijk te eten. Te gaan voor ‘calorie maximalisatie’, om met moderne termen te spreken, want men wist nooit hoe lang een volgende succesvolle vangst op zich liet wachten. Met andere woorden, een oud deel van onze hersenen staat nog steeds in de overlevingsstand. Dus ondanks dat we weten wat beter is voor ons, doen we het vaak toch niet…

opruimgen
Na dit ‘culinaire’ uitstapje terug naar de spullen. In hoeverre de hersenen ons verzamelgedrag en opruimgewoontes beïnvloeden is voor zover ik weet, nog niet onderzocht. Maar ja, we waren destijds jager-verzamelaars, en dat onze hersenen bij de aanblik van de overvloed aan verkrijgbare spullen in deze tijd in de ‘verzamelmodus’ kunnen schieten, vind ik wel voorstelbaar. En dat er tot op heden nog geen ‘opruimgen’ is gevonden, we waren nomaden die de boel gewoon achter lieten en verder trokken.

tips ter inspiratie
Dus, het is toch aan onszelf om eigenaarschap te nemen en te tonen voor onze spullen. En hoe doe je dat nu? Ter inspiratie een aantal tips die mij helpen en jou wellicht ook:

1. Eigenaarschap wordt gemakkelijker wanneer je een band met je spullen hebt. De waarde van je eigendommen ervaren wekt het verlangen op er goed voor te zorgen. Denk aan voorwerpen die je met zorg hebt uitgekozen, of dingen die je zelf hebt gecreëerd. Mijn man en ik hebben samen een mozaïek tafeltje gemaakt dat mij heel dierbaar is en waar ik zuinig op ben.
2. Geef je spullen het recht op eigenaarschap van een vaste plek. De Japanse opruimspecialist Marie Kondo zou hier over zeggen dat een eigen plek je spullen goed zal doen. Ik ervaar vooral de duidelijkheid van daar staat dit en daar ligt dat. Zonder nadenken je spullen terug leggen op hun stek scheelt een hoop gedub in m’n hoofd.
3. Creëer een dagelijks opruimritueel. In een kwartiertje kun je meer opruimen dan je denkt. Ik doe dit bijvoorbeeld voor het naar bed gaan, want dan heb ik ’s morgens het plezier van een rustige huiskamer en keuken. Blijkt een kwartier niet voldoende dan is het misschien tijd voor een grote opruiming…
4. Ik betrap mezelf er regelmatig op dat ik in huis eigenaarschap op me neem dat eigenlijk aan mijn man toebehoort. Ik vind het lastig om het te láten maar ik weet ook dat ik onenigheid voorkom als ik er – op een rustige toon – over in gesprek ga. Dit aspect kom ik in het werk ook tegen bij klanten: hoe graag ik hen ook van de last van hun spullen zou willen verlossen… Ik kan slechts inspiratie aanreiken door middel van meedenken, een luisterend oor bieden, de juiste vragen stellen, samen de handen uit de mouwen steken, maar het eigenaarschap van de spullen en de verantwoordelijkheid die daarmee gepaard gaat, zijn van de mensen zelf.

Zelfgemaakt, dierbaar mozaïek tafeltje

tot slot
Tot slot. Eigenaarschap nemen en tonen vraagt tijd en aandacht. Het zal waarschijnlijk altijd zoeken blijven hoe je je hierin beweegt. Maar het wordt gemakkelijker als je wéét waarvoor je het doet: om te blijven genieten van dierbare voorwerpen, om, bijvoorbeeld wanneer je een huishoudelijke taak uitvoert, een ander te ontlasten. En wat kan het dan ook fijn zijn om een compliment te ontvangen, maar ook te geven op momenten dat jijzelf of de ander eigenaarschap toont!

De ontluikende roos inspireert tot bewustwording en nodigt uit om in beweging te komen. Om stap voor stap je verlangen naar meer ruimte in huis, hoofd en hart te realiseren. De ontluikende roos ondersteunt je met tips en oefeningen. En natuurlijk steken we samen, waar het je spullen betreft, de handen uit de mouwen.

Een vraag? Bel of mail: 06 47 44 26 80 of info@deontluikenderoos.nl.