kapot... weg ermee of...?

Geïnspireerd op het boek van Warna Oosterbaan: ‘Het leven van dingen’

Ach, wat spijtig! De wieltjes van m’n rode rolkoffertje blijken hun langste tijd te hebben gehad. Er zitten scheuren in. Met lijm probeer ik het verval te rekken, maar er komt een moment dat het een koffertje wordt zonder ‘rolmogelijkheid’, terwijl het verder in een prima staat verkeert. Het koffertje nog gebruiken door het te dragen? Daarvoor is het eigenlijk te zwaar. Dan maar naar het grofvuil? Zo gaat het met veel gebruiksvoorwerpen vandaag de dag…

Het punt is, ik ben aan het rolkoffertje gehecht. Ik heb het gekregen van een dierbare vriendin die er geen doel meer voor had. Ze had er aardig wat voor betaald destijds, je kunt zien dat het van een goeie kwaliteit is. Zouden de wieltjes tegenwoordig vervangen kunnen worden? Een lang verhaal kort, na een aantal telefoontjes kwam ik een ‘boetiek’ van het merk op het spoor, alwaar een aardige winkeldame me verzekerde dat het bedrijf de intentie heeft op steeds duurzamere wijze te werken. Een paar weken later kon ik het koffertje, voorzien van gloednieuwe wieltjes, ophalen. Ik voelde me de koningin te rijk. Én: het streven van dit soort bedrijven geeft hoop voor de toekomst!

Foto: Pete Hunt

de omgekeerde wereld
Er was speciale knowhow nodig voor het vervangen van de rolkofferwieltjes. Maar toen de band van onze kruiwagen lek bleek, besloot ik het heft zelf in handen te nemen. Een van de buren had er verstand van: gewoon een nieuw wiel kopen en aanbrengen. Zo gepiept. Maar eh, dat betekent dat je, behalve de lekke band, een nog goed functionerende velg weggooit? Tot mijn verbazing zag ik in een bouwmarkt dat een compleet kruiwagenwiel (velg plus buitenband) goedkoper was dan een buiten- en binnenband tezamen… De omgekeerde wereld?

kick
Eerst maar eens proberen om de oude band te demonteren. Dat leek een fluitje van een cent, als ik een dame die het in een filmpje op youtube voordeed mocht geloven. De werkelijkheid is vaak weerbarstiger, ook in dit geval. Maar na flink duwen en trekken, vergezeld van verschillende krachttermen, schoot de band los van de velg. Vervolgens ontdekte ik dat de band ‘innertubeless’ was, en hoefde ik slechts een buitenband aan te schaffen. Waar ik uiteindelijk nog wel hulp bij nodig had, was het oppompen van de band. Daarvoor kon ik terecht bij een garage. Met hun apparatuur was dat, ja, zo gepiept. Wat een kick geeft het om het zelf (grotendeels) voor elkaar te krijgen. Én: ik heb een kleine bijdrage geleverd aan het verminderen van de afvalberg. Ook al is het een druppel.

fast leidt tot…
Wat maakt dat dingen die kapot zijn in deze tijd zo snel in de vuilnisbak belanden, vraagt Warna Oosterbaan zich af. Hij somt een aantal redenen op die je vast bekend voorkomen. ‘Fast-produceren’ is nog steeds gebruikelijk waardoor spullen sneller hun levenseinde bereiken. Een voorbeeld. Af en toe bezoek ik een schoenmaker, voor het laten vernieuwen van zolen of hakken, het naaien van een losgelaten stiksel. Hij vertelde me laatst dat het schoenmakersvak erg veranderd is. Vroeger had ie veel schoenen waar iets aan te repareren viel. Tegenwoordig is het alleen maar lijmen. De lol gaat er zo wel van af.

modern gebruiksgemak maar oh wee
Naast een korte levensduur is de complexiteit van veel spullen toegenomen. Ze bevatten elektronica die gebruiksgemak geeft zolang de techniek werkt. Maar wat als de elektronica je in de steek laat? Het type motorfiets dat ik in de jaren ’80 reed, was een relatief simpel model waaraan je nog van alles handmatig kon onderhouden of vervangen. Dat is tegenwoordig wel anders, met al die supersonische modellen die je op de weg ziet. Vervolgens is het ook nog zo dat het vervangen van kapotte gebruiksvoorwerpen door een nieuwe aan te schaffen (denk aan keukenapparatuur, tv’s, mobiele telefoons et cetera) weinig meer kost dan het laten repareren van de oude.

‘materiële intelligentie’
In zijn boek ‘Fewer, Better Things‘ (2018) ziet de Amerikaanse curator en historicus Glenn Adamson, vertelt Oosterbaan, onze ‘materiële intelligentie’ steeds meer verdwijnen. Deze term is nieuw voor mij, maar het is duidelijk wat Adamson ermee bedoelt: de kunst van het banden plakken, timmeren, boren, kleding maken en herstellen, sokken stoppen, hoeveel mensen doen dit tegenwoordig zelf nog? “In veel schuren hebben de tuinmeubelen de plek ingenomen van de werkbank. In hoeveel huishoudens staat nog een naaimachine?” Daartegenover – Oosterbaan plaatst een kanttekening bij de zienswijze van Adamson – heeft de doe-het-zelf markt een enorme vlucht genomen.

steentje bijdragen
Het is voor mij belangrijk om een steentje bij te dragen aan een leefbare wereld. Ik heb in mijn opvoeding materiële intelligentie meegekregen (mijn moeder moedigde me aan om achter de naaimachine te gaan zitten. Van mijn vader heb ik veel technische handigheid afgekeken) die me daarbij goed van pas komt. Hoe zit het met jouw materiële intelligentie? Hoe zet jij die in om de wereld een stukje mooier te maken? Of misschien heb jij hele andere manieren om spullen die kapot zijn toch nog een tweede leven te geven?

‘Het leven van dingen’ door Warna Oosterbaan: een informatief, herkenbaar en makkelijk leesbaar boek over ‘dingenonderzoek’. Oosterbaan, journalist en socioloog, neemt dingen waar in zijn eigen dagelijkse leven, en plaatst deze in een grotere context. Wat verstaat hij onder dingen: objecten die je kunt aanraken, binnenshuis en buitenshuis, gemaakt door de mens.

De ontluikende roos inspireert tot bewustwording en nodigt uit om in beweging te komen. Om stap voor stap je verlangen naar meer ruimte in huis, hoofd en hart te realiseren. De ontluikende roos ondersteunt je met tips en oefeningen. En natuurlijk steken we samen, waar het je spullen betreft, de handen uit de mouwen.

Een vraag? Bel of mail: 06 47 44 26 80 of info@deontluikenderoos.nl.